O GRADU
Leskovac je glavni grad Jablaničkog okruga u jugoistočnom delu Srbije, u središnjem delu južnog Balkana. Ovaj region se na severu graniči sa Niškim, Topličkim i Pirotskim okrugom, Republikom Bugarskom na istoku, Pčinjskim okrugom na jugu i Kosovom i Metohijom na zapadu. Grad se nalazi u Leskovačkoj kotlini, u blizini Radan planine. Prosečna nadmorska visina je 228m. Opština ima 144 sela, što je čini opštinom sa najvećim brojem sela u Srbiji.
ISTORIJA GRADA
Na teritoriji današnjeg grada Leskovca naselja su postojala kontinualno još od bronzanog doba. Arheološka istraživanja su otkrila predmete koji područje Leskovca povezuje sa raznim kulturama – na području Leskovca su u davnim vremenima živeli Iliri, Tračani, Dačani, Grci, Rimljani i Kelti.
U I veku pne područje su osvojili Rimljani i ono će ostati u rukama Rimljana sve do kasnog VI i ranog VII veka kada su područje krenuli da naseljavaju Sloveni.
Svinjarička čuka (otkriven 2021)
Arheološka nalazišta opštine Bojnik – 144 (66 otkriveno 2021)
RIMSKI PERIOD
Najznačajnije arheološko nalazište u Jablaničkom okrugu je Iustiniana Prima (535-615). Danas ona pripada opštini Lebane.
Justinijanu Primu je izgradio vizantijski car Justinijan kao svoju palatu. Na svom vrhuncu u VI veku bila je i sedište arhiepiskopije. Imala je dobro razvijene vodovod i kanalizaciju.
SREDNJI VEK
Između IX i XIV veka, na prostoru Leskovca su se vodili brojni Srpsko-bugarski ratovi.
Nakon bitke na Moravi 1190, Dubočica ulazi u sastav srednjovekovne srpske države.
U XII veku u istorijskim spisima prvi put se pojavljuje ime Dubočica (danas Leskovac).
1308. u Milutinovim darovima Hilandaru se prvi put pomilnje ime Leskovac (tada selo; dobilo naziv po šumama leski)
1348. car Dušan je poklonio Leskovac Hilandaru
Nakon raspada Srpskog carstva, 1374. Dubočica ulazi u sastav oblasti kneza Lazara Hrebeljanovića.
Nakon bitke na Kosovom polju, grad je bio pod konstantnim napadima Osmanlija. 1412. je sultan Musa Čelebija opustošio grad.
Nakon bitke kod Trepalje 1454, Dubočica pada pod tursku vlast. Oblasni gospodar Nikola Skobaljić je nabijen na kolac.
TURSKI PERIOD
Turska vladavina nad Leskovcem je trajala od 16. novembar 1454 – 11. decembar 1877. Za vreme turske vladavine pominje se Hisar kao ime za Leskovac. Hisar znači tvrđava, a danas je to ime brda sa arheološkim lokalitetom i parkom prirode.
Leskovac je bio centar Leskovačkog pašaluka koji je pripadao Aladži-Hisar (Kruševačkom) sandžaku. Za vreme turske vladavine podignute su brojne džamije, tekije, medrese i turska kupatila.
1804. izbija Prvi srpski ustanak, između ostalih gradova i u Leskovcu. Međutim, u Leskovcu je ustanak doživeo krah i brzo je ugušen.
Pre oslobođenja dogodila se još jedna značajna buna. 1841. pokrenuta je Niško-leskovačko-pirotsko-vranjska buna (poznata i kao Milojeva i Srndakova buna). Kao i Prvi srpski ustanak, buna doživljava krah.
Nakon Srpsko-turskog rata iz 1878, San Stefanskim mirom Leskovac postaje deo Srbije. Tada je veliki broj Albanaca između Leskovca i Niša proterano na Kosovo i Metohiju ili druge oblasti u kojima i danas pretežno živi albansko stanovništvo.
PRIVREDA
Krajem XIX veka, Leskovac je postao zanatski i trgovinski centar. Krenuo je nagli razvoj privrede. Postojale su 13 fabrika tekstila, zbog kojih je Leskovac u narodu postao poznat kao Mali ili Srpski Mančester.
XIX VEK DO OSLOBOĐENJA
Francuski geograf Ami Bue – 1837. posetio Leskovac i procenio da varoš ima oko 15 000 žitelja (3000 kuća – 2400 srpskih, 500 turskih, romske i jevrejske)
Britanski geograf Vorington Smit – 12 000 (otprilike u isto vreme kad i Bue)
Francuski lingvista Rober Siprijan – 12 000 (1844)
Blizu granice Srbije i Turske, mešanje srpskog, turskog i albanskog uticaja
RAZVOJ PRIVREDE
Krajem XIX veka, Leskovac je postao zanatski i trgovački centar. Došlo je do razvoja privrede, pogotovo tekstilne industrije. Tako je Leskovac polako prešao sa agrarne na industrijsku proizvodnju.
Postojale su 13 fabrika tekstila, zbog čega je Leskovac dobio nadimak Mali/Srpski Mančester.
POZNATI LESKOVČANI
Antonije Tonka Popović (1843-1896) – pionir leskovačke tekstilne industrije
Dimitrije MIta Teokarević (1850-1931) – najznačajniji industrijalac druge polovine XIX i početka XX veka, njegovi sinovi Vladimir, Lazar i Slavko su postali poznati industrijalci i proširili su svoje fabrike po celoj Južnoj Srbiji
Tekstilna industrija
1896. otvorena je prva fabrika tekstila Popović, Ilić i kompanija (na mestu današnje fabrike Letex). Njen osnivač je bio Mita Teokarević. Prema lokalnim pričama, mašine su prokrijumčarene iz Bugarske na naopako potkovanim konjima.
Početkom i sredinom XX veka najveći tekstilni centar, sa 13 fabrika tekstila.
IZMEĐU DVA SVETSKA RATA
JUGOSLAVIJA NAKON 1945.
Nagli razvoj industrije (Nevena kućna hemija, LETEX- Leskovac tekstil)
KRAJ XX VEKA
ekonomsko propadanje, pogoršavanje demografske strukture, visoka stopa emigracije i mortaliteta
FIZIČKO-GEOGRAFSKE ODLIKE
Leskovac se nalazi u plodnoj Leskovačkoj kotlini, u podnožju brda Hisar. Oko kotline se nalaze planine Radan i Pasjača na zapadu, Kukavica i Čemernik na jugu i Babička Gora, Seličevica i Suva planina na istoku.
Srpsko-makedonska masa
Srpsko petorečje- Južna Morava, Vlasina, Jablanica, Pusta reka, Veternica
Leskovačka kotlina ima sparnu suptropsku klimu, koju odlikuju duga topla leta i kratke hladne i oblačne zime. Prosečna godišnja temperatura iznosi 11,3oC.
